دَشت مُغان نام جلگهای است در شمالیترین قسمت استان اردبیل در شمال باختری ایران. مغان جلگهای است در ساحل جنوبی رود ارس و غرب دریای خزر که قسمت عمده آن در جمهوری آدربایجان و بخشی نیز شمالیترین قسمت استان اردبیل در شمال غربی ایران را تشکیل دادهاست.
موقعیت جغرافیایی منطقه مغان و شهرستان پارس آباد: شهرستان پارسآباد در قسمت شمالی جلگه مغان قرار گرفته و با مساحت ۱۵۵۴ کیلومترمربع، شمالیترین شهرستان استان میباشد. که از لحاظ موقعیت ریاضی بین ۳۹درجه و۲۰دقیقه تا ۳۹درجه و۴۲دقیقه عرض شمالی و۴۷درجه و۳۰دقیقه تا۴۸درجه و۱۰دقیقه طول شرقی از نصف النهارگرینویچ واقع شده و از سطح دریا بطور متوسط ۴۵ متر ارتفاع دارد. این شهرستان از شمال به رودخانه ارس و جمهوری آذربایجان، از غرب به شهرستان کلیبردر استان آذربایجان شرقی، ازشرق به جمهوری آذربایجان و از جنوب و جنوب غربی به شهرستانهای بیله سوار و گرمی محدود میگردد. مرکز شهرستان، شهرپارس آباد است که در۳۹درجه و۳۹دقیقه عرض شمالی و۴۷درجه و۵۴ دقیقه طول شرقی از نصف النهارگرینویچ قراردارد.فاصله این شهراز مرکز استان اردبیل، ۲۲۰کیلومتر بوده و دارای ۳بخش به نامهای: بخش مرکزی، بخش اصلاندوز درغرب و بخش تازه کند در جنوب غربی میباشد.
(پرورش شتر در دشت مغان)
چهره زمین و ناهمواریها :
قسمت شمالی جلگه وسیع و حاصلخیزمغان شهرستان پارس آباد میباشدکه ازدامنههای شمالی کوههای خروسلوداغ و صلوات داغ در جنوب منطقه شروع گردیده و تا سواحل رود ارس در شمال بصورت سرزمینی نسبتا هموار باشیب ملایمی گسترده شدهاست.بطور کلی چهره طبیعی منطقه را میتوان به سه قسمت کوهستانی – کوهپایهای و جلگهای تقسیم نمود:
نواحی کوهستانی:
ارتفاعات جنوب، جنوب غرب و غرب منطقه راشامل میگردد که با شیب بیش از۱۰درصد از ارتفاع حداقل ۱۰۰متر به سمت جنوب و غرب برمیزان ارتفاع افزوده شده وتا حدود۷۰۰متر میرسد. دهستان قشلاق غربی، قسمتهای از بخش اصلاندوز، بخش مرکزی و دهستان قشلاق شمالی در این نواحی قراردارند.
نواحی کوهپایهای:
بطور کلی زمینهای کمتراز۱۰۰مترارتفاع متصل به کوهستان تا نزدیک جلگه را میتوان جزو این ناحیه به حساب آورد. شیب زمین در این نواحی حدود ۱ تا ۱۰ درصد میباشد، کلاً اراضی مساعدبرای فعالیتهای کشاورزی ودامپروری وسکونت انسانی محسوب میگردد.قسمتهایی ازبخش تازه کند، بخش مرکزی، دهستان قشلاق شمالی و بخش اصلاندوز در این نواحی واقع شدهاند.
نواحی جلگهای:
درشمال منطقه با شیب بسیار ملایم، کمتراز۵ درصدتاسواحل رودارس گسترش دارد و به دلیل وجود خاکهای آبرفتی دانه ریز و رسوبی و حاصلخیز تماماً زمینهای عمده کشاورزی را تشکیل داده و از تراکم زیاد جمعیت برخوردار میباشد.این نواحی تا ارتفاع حداقل ۳۰متر از سطح دریا در منتهی الیه شمال شرق منطقه در دهستان ساوالان تداوم مییابد.
ارس آبادمغان به عنوان دومین شهرستان استان، در شمالی ترین نقطه استان اردبیل در پیشانی ایران اسلامی و در فاصله 220 کیلومتری اردبیل و در ارتفاع 20-40 متر از سطح دریا قرار دارد و با جمهوری آذربایجان حدود 100 کیلومتر مرز مشترک آبی و خاکی دارد.
شهرستان پارس آبادمغان، گرمترین منطقه استان اردبیل است، آب و هوای آن در تابستان ها گرم و در زمستان و سایر فصول معتدل و خنک است.
رودخانه های مهم ارس و قره سو (دره رود) در اقتصاد و کشاورزی منطقه نقش اساسی دارد و از شریان های حیاتی این شهرستان به شمار می رود.
صنایع دستی این شهرستان دارای شهرت منطقه ای و جهانی است؛ گلیم، جاجیم، خورجین، ورنی و... از مهم ترین تولیدات مردم این منطقه در حوزه صنایع دستی است.
عمده درآمد مردم این خطه متکی به زراعت و صنایع وابسته به آن است و حدود 33 نوع محصول کشاورزی در پارس آبادمغان کشت و تولید می شود.
قلعه اولتان (اولتان قالاسی) در 15 کیلومتری غرب پارس آباد، تپه نادری در داخل شهر اصلاندوز، رودخانه های ارس و قره سو با چشم اندازهای طبیعی و زیبا، یورت تپه سی، تپه های عودجه در 11 کیلومتری اصلاندوز و قیزیل تپه در روستای اسلام آباد، دریاچه شهرک آیت الله غفاری، تالاب تپراق کندی، جنگل ها ی طبیعی کناره های رود مرزی ارس، جزایر کوچک و اکوسیستم طبیعی و بکر حواشی ارس، باغ های مدرن میوه شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان، کشتزارهای گندم، جو و کلزا، مراتع و آلاچیق های عشایری از مناظر و جاذبه های طبیعی ، تاریخی و دیدنی این شهرستان به شمار می رود.
قلعه اولتان(اولتان قالاسی)
تپه نادرشاه افشار
دریاچه شهرک شهید غفاری
آلاچیق های عشایر دشت مغان