چی بگم

 

.

کارخانه قند مغان

فرماندار شهرستان کوار گفت: عدم ثبات مدیریت در کارخانه قند پارس کوار باعث بروز مشکلات مختلف در این کارخانه باسابقه شهرستان کوار شده است

گمرک مرزی بیله سوار

دانشکده کشاورزی مغان

قلعه قهقهه

بازسازی دژقهقهه

داخل قلعه قهقهه

با قلعه قهقه اشتباه نشود.

قلعه قهقهه
نام	قلعه قهقهه
کشور	ایران
استان	استان اردبیل
شهرستان	شهرستان مشکین شهر
اطلاعات اثر
نام محلی	قاه‌قاه قالاسی
کاربری	قلعه، زندان
دورهٔ ساخت اثر	دوره صفویان
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۶۱۹۲
تاریخ ثبت ملی	۷ مهر ۱۳۸۱
قلعه قهقهه روی نقشه ایران ۳۸.۷۵۷۰۳۰° شمالی ۴۷.۵۴۱۵۷۴° شرقی

دژ قهقهه (قاه‌قاه قالاسی) در ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان مشکین شهر در استان اردبیل قرار دارد. این دژ به دلیل اینکه محل زندانی شدن افراد سیاسی مهمی - مانند شاهزادگان صفوی - در زمان گذشته بوده‌است در تاریخ شهرت بسیاری دارد. قهقهه از لحاظ لغوی به معنای آواز بلند در خنده و همچنین به معنای آواز کبک می‌باشد. دژ قهقهه در بخش مرادلو ، ما بین روستای گنچویه و قره آغاج کلان از توابه مشگین‌شهر و در فاصله ۷۵ کیلومتری شمال مشکین شهر در استان اردبیل واقع شده است.^[۱][۲] این بنا در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ تحت شماره ۶۱۹۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.^[۳] طبق تحقیقات باستان‌شناسی به عمل آمده استقرار در این قلعه به دوران قبل از اسلام می‌رسد. در زمان بابک وصفویه از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و سال‌ها به‌ عنوان خزانه سلطنتی و مهم‌ترین زندان مورد استفاده قرار گرفته است.^[۲]

موقعیت دژ[ویرایش]

این قلعه در تپه سنگی به ارتفاع تقریبی ۳۰۰ متر از زمین‌های اطراف قرار داشته و اطراف آن را با حصار مستحکم و غیر قابل نفوذ احداث نموده‌اند که با گذشت سالیان دراز هم اکنون نیز ورود به آن تقریباً غیر ممکن بوده و فقط در شرایط جوی مناسب امکان‌پذیر است سطح قلعه حدود ۵ هکتار (۱۰۰×۵۰۰) و اختلاف سطح در سطح فوقانی قلعه کمتر از ۳۰ متر است.

تنها راه استحصال آب در این دژ جمع آب‌های سطحی حاصل از آب باران و بارش برف است که دژبانان و یا ساکنان برای اندوختن آب حفره‌هایی در دل سنگ کنده‌اند که از آن جمله تعداد چهار مخزن به قطر ۵ متر و به عمق متر در قسمت شمال شرقی و تعداد ۱۱ آب انبار به ابعاد ۵۰×۱۰×۲٫۵ در قسمت غربی قلعه از آن جمله‌اند.

بلندترین بخش دژ قسمت جنوبی آن است. آثاری در این قسمت دیده می‌شود که حکایت از وجود یک ساختمان ۲۲×۲۴ متری دارد که هم اکنون با خاک یکسان شده و به احتمال قوی جایگاه نگهبانان بوده‌است؛ چرا که این قسمت به طور کامل به قلعه و دره‌های همجوار اشراف دارد. این ساختمان با ملات گچ آهگ و آجر ساخته شده بوده‌است.

این دژ شامل سه دیوار یا سه حصار متداخل است و حصار چهارم به عنوان زندان از آن استفاده می‌شده است. تنها مسیر صعود به قلعه از مسیر شمال شرقی است که پس از حدود یک ساعت پیمایش مسیر می‌توان به ورودی قلعه رسید. این ورودی، راهرویی با طاق جناقی است که از سنگ و آجر ساخته شده و از آن به محوطهٔ قلعه راه وجود دارد. زندان دژ در منتهی‌الیه قسمت شرقی قلعه واقع شده و راه ورودی آن حفره‌ای طبیعی است که در دل تخته سنگی عظیم و قطور وجود دارد و با قراردادن سنگی دیگر در مقابل آن، همچون در، زندان را محصور می‌کردند. ۳ قسمت فضای زندان به پرتگاه و به‌ سوی دره‌ای ۸۰ متری است.^[۲]

دژ قهقهه در زمان صفویان

قلعه قهقهه با وجود امکانات طبیعی و اندکی تغییر به دست بشر، دژی مستحکم و دست نیافتنی و محلی امن جهت نگهداری خزاین و جواهرات سلطنتی و شورشیان خطرناک و زندانیان سیاسی بوده‌است. اسکندر بیگ مولف کتاب عالم آرای عباسی می‌نویسد: «قهقهه قلعه‌ای عالی است واقع در قراجه داغ بر فراز قله کوه سنگی است که ساکنین آن با قلعه فلک‌الافلاک و نگهبانان آن با شب‌زنده‌داران فلک الافلاک همرازند».

همچنین محمد یوسف واله اصفهانی مولف کتاب خلد برین چنین می‌نویسد: «نسیم سبک خیز را مجال عبور از حوالی قلعه قهقهه نیست».

زندانیان دژ قهقهه

نوشتار(های) وابسته: رویداد قلعه قهقهه (۱۵۷۱ میلادی)

مهمترین زندانی قلعه فوق اسماعیل میرزا فرزند شاه تهماسب یکم صفوی است یا به عبارت دیگر شاه اسماعیل دوم دومین پسر ارشد شاه تهماسب یکم سلطان قزلباش‌ها است. وی مردی شجاع جنگجو و تیغ‌زن بی‌دریغ بود و به علت زیاده‌روی در امورات پدری و گردن ندادن به فرامین پدر دستگیر و در قلعه قهقهه به مدت ۱۹ سال و ۶ ماه و ۲۱ روز و تا مرگ پدر در زندان مخوف دوام آورد و سرآنجام با گردش دوران پا به قدرت نهاد و بسیاری از کسان و خویشان را که در این مدت پادرمیانی نکرده بودند از دم تیغ گذراند.

از دیگر زندانیان مشهور دژ، خان احمد خان امیر گیلان بود که در سال ۹۷۵ ق. بر اثر شورش دستگیر و در زندان قهقهه زندانی شد ولی چون والی گیلان بود شعری سروده و تسلیم شاه تهماسب کرد.

از گردش چرخ واژگون می‌گریم		و از جور زمانه بین که چون می‌گریم
با قد خمیده چون صراحی شب و روز		در قهقهه‌ام و لیک خون می‌گریم

و در جواب یکی از ادبای دربار می‌نویسد:

آن روز که کارت همگی قهقهه بود		با رای تو رای سلطنت صد مهه بود
امروز در این قهقهه با گریه بساز		کان قهقهه را نتیجه این قهقهه بود

در سال ۹۲۲ هجری قمری امیرخان موصلوی ترکمان حاکم تبریز که به شاه محمد خدابنده شوریده بود دستگیر و در زندان قهقهه زندانی شد و پادشاه صفوی آخرین خواستهٔ او را اجابت کرده و معشوقه‌اش بی نظیر را همراه وی روانه زندان کرد و تا واپسین لحظات عمر را در آن زندان سپری کرد. - مراد پاشای رومی و احمد پاشا دو تن از سرداران نظامی عثمانی از دیگر زندانیان قلعه قهقهه می‌باشند.

همچنین در سال ۹۴۰ خ. (۹۶۹ ق.) سام میرزا از شاه تهماسب یکم خواست که او را به خراسان بفرستد. شاه نیز موافقت کرد. اما بعد به تحریک مغرضان پشیمان شد و سام میرزا را با دو پسر خردسالش به دژ قهقهه فرستاد. سرانجام در سال ۹۴۵ (۹۷۴ ق.) به دستور شاه تهماسب، سام میرزا و پسرانش را به همراه پسران القاس میرزا که در آن دژ بودند، به قتل رساندند.^[۴][۵]

در سال ۱۰۱۸ هجری قمری در ۲۴ سال سلطنت شاه عباس زندانیان زندان با استفاده از فرصت، نگهبان را کشته و زندان را به تصرف خود در آورده و این زندانیان که بیشتر از کردها و عثمانی‌ها بودند و بزرگ آنها مصطفی پاشا و احمد پاشا و کورحسن بودند به مدت دو ماه زندان را در تصرف خود داشتند تا با میانجیگری خواجه مقصود علی با اعلام عفو و وعده، شورش را خوابانید و قلعه را به تصرف خود درآورد.^[۶]

قیز قلعه سی

       قیز قلعه سی در شمالی ترین نقطه ایران

    

یکی دیگر از: قیز قلعه سی در جمهوری آذربایجان

به گفته تاریخ نویسان، این قلعه که به عنوان یک دژ استفاده می شد، از سه طرف مشرف به پرتگاه بوده و دیوارهای آن مزین به کنده کاریهای متعدد است

قیز قلعه سی حور در ۳ کیلومتری جنوب شرقی دهستان حور در بخش ویلکیج جنوبی نمین قرار دارد. این قلعه در تاریخ ۱۰/۱۰/۱۳۸۱ به شماره ۶۶۹۲ به ثبت رسیده است. قیز قلعه سی حور که باستان شناسان قدمت آن را به هزارة اول قبل از میلاد نسبت میدهند  یک قلعه طبیعی بوده  واز استحکامات ساخت دست بشر کمتر استفاده می شده  است. بنا بر روایات تاریخی  در دوران ساسانیان مدخل ورودی قلعه از سمت شرقی آن بوده است . روی رودخانه قسمت شرقی قلعه پلی بوده که ورود وخروج قلعه تنها از روی آن پل  امکان پذیر بوده است. استفاده طرفداران بابک از این قلعه امری است مسلم  وحتمی . سلجوقیان ؛چوپانیان ؛ جلایریان  و قراقوینلوها  در این قلعه اسکان داشته اند . بعد از یورش مغولان  بعلت عدم وجود حکومت مرکزی مقتدر این قلعه بین حکومتهای محلی ایلخانیان ؛ چوپانیان ؛جلایریان و قرا قوینلوها دست به دست می گردیده است . اینانلوها یکی از طوایف متحد قرا قوینلوها بود  ومحل اسکان آنها گوکپر یا پیره ناخیرچی بوده است . بعد از انقراض قرا قوینلوها  واستقرار آق قوینلوها وصفویه از سرگذشت  این قلعه خبری در تاریخ نیست.

وجه تسمیه قیز قلعه سی یا قلعه دختردر سرزمین کهن و پهناور ایران در حال حاضر ده‌ها قلعه به نام قلعه دختر  یا قیز قلعه  دهها روستا و نیز ده‌ها پل قدیمی با همین نام وجود دارد.

افسانه‌ای در باب قیز قلعه سی یا قلعه دختر وجود دارد که بنابر آن، گویند

– دختری بر این قلعه فرمانروایی داشته که با دردست داشتن طلسمی آن را ناگشودنی ساخته بود.
- اما پژوهش های تاریخی ثابت کرده که نام گذاری کلمه قیز یا «دختر» روی این قلعه‌ها مسلما علت ویژه‌ای داشته است. شاید یکی از علل آن در فرهنگ ایرانی مظهر دست نخوردگی وبکر بودن آنها باشد و استفاده از نام قیز یا  دختر در قلعه‌ها، اشاره‌ای ضمنی به غیر قابل تسخیر بودن آن قلعه‌ها توسط دشمنان مهاجم و در واقع بکر بودن آنان است، هم‌چنین اصولآ هر جای بلند و مرتفع نیز به نام دختر معروف شده است.

بنا بر تحقیقات بانو بویس و آقای باستانی پاریزی ،  قلعه ها و پل هایی که کلمه دختر را در اسم خود جای داده اند ؛ مثل پل دختر ، چهل دختر ؛قیز قلعه و….با مجمع خدایان زرتشی ارتباط مستقیم دارد.

استاد باستانی پاریزی در کتاب خاتون هفت قلعه در خصوص کاربرد قلعه دخترهای ایران چنین آورده است: ابنیه دختر همه بر بلندی ها و نقاط صعب العبور قرار دارند، اغلب بناها مربوط به قبل از اسلام و خصوصاً عهد ساسانی را دارا می باشند و بیشتر جنبه تقدس و عبادی دارند، قلاع دفاعی معتبری بوده و چرا معابد ناهید اغلب بر فراز کوهها بوده است؟ مگر نه این است که آناهیتا در بلندترین طبقه آسمان آرام دارد و از فلک ستارگان یا از بلندی قله کوه به سوی نشیب بشتابد؟ اصولاً ایرانیان قدیم اغلب معابد خود را بر فراز بلندی ها بنا می نموده اند و در آنجا به نیایش مهر و ناهید می پرداخته اند. تا از آلودگی و همچنین حمله دشمن باشد، باید گفت که معابد ناهید در ازمنه قدیم از غنی ترین و پر کالاترین معابد روی زمین بوده است و وقفیات منقول و غیر منقول آن، آنقدر بوده که مسلماً بایستی در محل و قلعه ای که امن و امان باشد، قرار داده شود.

ایرانیان قدیم، معابد خود را بیشتر در قله های کوههای بلند ساخته بودند و ستایش ایزدان در همین معابد انجام می شده است. معابدی که بیشتر آنان بر بلندیها و نقاط صعب العبور قرار داشته و از جنبه تقدس و عبادتی برخوردار بوده اند، ضمن آنکه این بناها با توجّه به موقعیت طبیعی دژهای دفاعی معتبری در برابر یورش دشمنان و قتل و غارتگری آنان بوده است. ستایش و یا پرستش ناهید [آناهیتا]، خدای آب و آبادانی و حاصل خیزی و تولید نیز معمولاً در همین معابد بزرگ که اغلب بر بلندی ها ساخته می شده، انجام می گرفته است.

محیط زیسط

محیط زیست دشت مغان:

براساس مطالعات به عمل آمده توسط گروه پرنده شناسی سازمان حفاظت محیط زیست کشور در تالاب های دشت مغان انواع پرندگان کوچنده آبزی همچون پلیکان خاکستری، اردک چشم طلایی، اردک تاجدار، مرکوس سفید، قوی گنگ، قوی فریادکش، قوی کوچک، غاز خاکستری و بالکان کوچک مشاهده شده است .

آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی منطقه مغان عبارتند از قلعه اولتان مغان، برج قارلوجا، تپه خرمن، تپه نادر اصلاندوز، پل تاریخی خمارلو - مغان، زیستگاه خروسلوی مغان، زیستگاه آقابابا ،زیستگاه حسن دره سی، گورستان اصلاندوزمغان، گورستان کورلار کورعباسلوی مغان، دریاچه سد شهرک مغان، سواحل زیبای آراز چایی (رود ارس)، جنگل های مغان

نمایشگاه کتاب

هشتم مهرماه جاری بود که نمایشگاه کتاب در پارس آباد به درخواست قبلی انتشارات سعید نوین قم و با هماهنگی، مجوز و حمایت اداره ارشاد اسلامی این شهرستان و همچنین شورای شهر و شهرداری و با حضور جمعی از مسئولان منطقه در محل سینما انقلاب گشایش یافت.در این نمایشگاه حدود ۷۰۰عنوان کتاب از کتاب های کمک درسی گرفته تا کتب عمومی، علمی و تخصصی، رمان ، مذهبی و دانشگاهی با تخفیف ۲۰تا ۵۰درصد عرضه می شود.

مسئول برگزاری نمایشگاه اعلام کرد تا کنون که حدود دو هفته از زمان برگزاری نمایشگاه میگذرد متاسفانه استقبال سردی از این نمایشگاه به عمل آمده است و حضور مردم چشمگیر نبوده است و اگر به همین ترتیب ادامه داشته باشد احتمالا تا پایان ماه جاری نمایشگاه به کار خود پایان دهد.

جاذبه های دیدنی